رنگآمیزی گیمسا (Giemsa’s Staining) یکی از روشهای رایج رنگآمیزی برای مشاهده سلولها زیر میکروسکوپ است که در بافت شناسی، خون شناسی، سلول شناسی و باکتریشناسی کاربرد دارد. در واقع گیمسا مخلوط استاندار شده ای از رنگ های (آزور، ائوزین و متیلن بلو) است که اولین بار توسط شیمی دان آلمانی به نام گوستاو گیمسا ساخته شد. گیمسا از محلول بدست امده برای اولین بار در پروژه تحقیقاتی انگل ایجاد کننده مالاریا استفاده کرد.
آزور و ائوزین: این دو رنگ اسیدی هستند و ساختارهای سلولی ازجمله سیتوپلاسم و گرانولها را رنگ میکنند.
متیلنبلو: رنگ پایه است و بخشهای اسیدی سلول به خصوص هسته را رنگ میکند.
کاربرد رنگ آمیزی گیمسا
- رنگ گیمسا مخصوص گروههای فسفات DNA است و خود را به مناطقی از DNA که در آن مقادیر زیاد پیوند آدنین-تیمین وجود دارد، میچسباند.
- رنگ آمیزی سلول های خونی(شمارش گلبول های سفید و تمایز بین سلول های مختلف خون) و کروموزوم و شناسایی انحرافات کروموزومی
- تشخیص هیستوپاتولوژی مالاریا و برخی انگلهای خونی اسپیروکت و تکیاخته
- رنگ آمیزی نمونه های بافتی(لوزه، طحال، معده و مغز استخوان)
- رنگ آمیزی قارچ هیستوپلاسما و باکتری کلامیدیا و شناسایی ماست سلها (Mast cell)
ترکیبات:
مواد ضروری گیمسا یکسان است. با این حال، بسته به استفاده از آنها می توان رقت های متفاوت از آن تهیه کرد.
مواد تشکیل دهنده :
- پودر گیمسا 7.6 گرم
- گلیسرول 500 میلی لیتر
- متانول 500 میلی لیتر
رنگ آمیزی سلول خونی با روش گیمسا
آمادهسازی نمونه برای اسمیر غلیظ و رقیق خون متفاوت است.
رنگ آمیزی لایه نازک | رنگ آمیزی لایه ضخیم |
روی یک لام شیشهای میکروسکوپی خشک و تمیز، یک لایه نازک از نمونه (خون) ایجاد کنید و بگذارید تا در هوا خشک شود. | یک اسمیر ضخیم از خون را روی لام اضافه کنید و به مدت ۱ ساعت روی یک سبد رنگآمیزی در معرض هوا قرار داده و خشک کنید. |
اسمیر را در متانول خالص برای تثبیت آن فرو ببرید و بگذارید برای ۳۰ ثانیه در هوا مانده تا خشک شود. | نمونه را تثبیت نکنید. |
لام را در محلول رنگ ۵ درصد گیمسا به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قرار دهید. | اسمیر خون ضخیم را در رنگ رقیق شده گیمسا قرار دهید. |
لام را در بافر شست و شو دهید. | لام را در بافر شست و شو دهید. |
اجازه دهید نمونه خشک شود، لام را با استفاده از روغن ایمرسیون و لنز 40X مشاهده کنید. | اجازه دهید نمونه خشک شود، لام را با استفاده از روغن ایمرسیون و لنز 40X مشاهده کنید. |
نتایج رنگآمیزی سلولهای خونی:
گلبول قرمز: صورتی
نوتروفیل: هسته صورتی مایل به قرمز، سیتوپلاسم صورتی
ائوزینوفیل: هسته بنفش، سیتوپلاسم صورتی کمرنگ، گرانولهای قرمز-نارنجی
بازوفیل: هسته بنفش، گرانولهای آبی
لنفوسیتها: هسته آبی تیره، سیتوپلاسم آبی روشن
مونوسیت: سیتوپلاسم صورتی و هسته بنفش
پلاکت: گرانولهای بنفش